Teoria postkolonialna/postkolonializm zajmuje się analizowaniem zależności pomiędzy kolonizowanymi a kolonizującymi państwami i społecznościami. Teoria ta dekonstruuje eurocentryczne założenia i krytycznie interpretuje założenia kolonizatorów. Postkolonializm korzysta z wielu nauk społecznych i można odnosić go do filozofii, socjologii, ekonomii, polityki czy kultury.
Teoria postkolonialna we współczesnym rozumieniu tego pojęcia zaczęła rozwijać się po drugiej wojnie światowej. Za jednych z pierwszych teoretyków postkolonializmu uznaje się Frantza Fanona i Alberta Memmi. Inni intelektualiści i intelektualistki, których prace uznawane są za związane z teorią postkolonialną to m.in. Eduardo Galeano, Edward W. Said czy Gayatri Chakravorty Spivak. Każda z tych osób analizowała skutki kolonializmu w lokalnym kontekście, ale szukała też analogii globalnych. Dla przykładu, Edward Said, z pochodzenia Palestyńczyk, w swojej najsłynniejszej pracy, “Orientalizmie”, skupił się na stereotypowym postrzeganiu Azji Zachodniej i Afryki Północnej przez Zachód. W zbiorze esejów “Kultura i imperializm” pisał natomiast np. o obrazie Afryki i Ameryki Łacińskiej w powieściach Conrada, czy o niewolnictwie w “Mansfield Park” Jane Austen.
Albert Memmi napisał “Portrait du colonisé, précédé par Portrait du colonisateur” z perspektywy Żyda sefardyjskiego żyjącego w Tunezji - ani jako Tunezyjczyk, ani jako Francuz. Uważał, że ta specyficzna pozycja pozwoliła mu obserwować relacje pomiędzy kolonizatorami a kolonizującymi, które analizował m.in. z perspektywy heglowskiej dialektyki pana i niewolnika.
Frantz Fanon, pochodzący z Martyniki lekarz psychiatra, napisał dwie kluczowe dla teorii postkolonialnej prace: “Czarna skóra, białe maski” oraz “Wyklęty lud ziemi”. “Czarna skóra, białe maski” to esej o zinternalizowanym rasizmie i postrzeganiu czarności w kontekście dominacji białych. “Wyklęty lud ziemi” opisuje powstawanie państw postkolonialnych, strategie oporu przeciw kolonizacji i skutki kolonializmu w tych państwach.
Warto pamiętać, że przez dziesięciolecia w teorii postkolonialnej pojawiły się nowe głosy i konteksty. Dlatego np. z perspektywy Europy Wschodniej można interpretować według tej teorii takie kwestie, jak rosyjski imperializm czy pozycja chłopów pańszczyźnianych. Teoria postkolonialna j e s t skomplikowana i bada złożone zależności. Jeśli ktoś twierdzi, że można ją sprowadzić do “biali są źli, a osoby PoC dobre”, to jest w błędzie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz