Jak często mamy zakodowane, że w starożytności antycznej tworzyli tylko Grecy i Rzymianie? Że jeśli ktoś pisał i nauczał w grece, to był Grekiem, a jeśli robił to po łacinie - to Rzymianinem?
Nic bardziej mylnego, drogie kurczaki. Jesteśmy w świecie śródziemnomorskim, który nie był oparty na dziewiętnastowiecznych pojęciach “narodowości”. Zromanizowany Berber mógł być Rzymianinem i uważać się za Rzymianina. Fenicjanin urodzony na Cyprze mógł czuć się Grekiem. Zhellenizowany Egipcjanin mógł czuć się obywatelem rzymskim. Tożsamości przenikały się i nakładały się na siebie, i nikogo to nie dziwiło.
Zaraz, zaraz, powiecie. Masz na myśli, że Zenon z Kition nie był Grekiem a Święty Augustyn nie był z pochodzenia Rzymianinem? Tak, właśnie to mam na myśli.
Zenon z Kition
Tymczasem Diogenes Laertios pozostawił taki opis Zenona z Kition w Żywotach i poglądach słynnych filozofów:
Zenon, syn Mnazeasa albo Demeasa, pochodził z Kition na Cyprze, greckiej osady zamieszkałej przez osadników fenickich. Jak mówi Timoteos z Aten w Żywotach, Zenon miał szyję przekrzywioną; Apollonios z Tyru opowiada znowu, że był szczupły, wysoki, smagły i dlatego ktoś nazwał go egipską winną latoroślą;
Skojarzenia z Zenonem? Egipcjanie, Fenicjanie, smagła cera... Hm. To nie jest coś, co zazwyczaj utożsamiamy z naszym wyobrażeniem Starożytnych Greków. No weś, przecież Starożytni Grecy byli bardziej jak my niż jak jacyś Fenicjanie czy inni Egipcjanie!
Tylko że w tamtych czasach fenickie pochodzenie filozofa było conajwyżej ciekawostką. Nie determinowało jego życia wśród “etnicznych” Greków i nie alienowało go.
Ale ja tam wolę wersję “muahaha, stoicyzmu nie wymyślili Grecy!”
Publius Terentius Afer (Terencjusz)
Rzymski komediopisarz berberyjskiego pochodzenia urodzony w Kartaginie, drogie kurczaki.
Co na to wskazuje? Czy jego imię, Publiusz Terencjusz, które odziedziczył po swoim panu? Nie. Patrzcie na przydomki.
Afer nie odnosiło się bynajmniej do żadnej afery poniżej zera, tylko do pochodzenia Terencjusza z berberyjskiego plemienia Afrów (od nich wzięła się zresztą nazwa Afryki).
Tak, Terencjusz był Berberem i wyzwoleńcem, a nie patrycjuszem urodzonym w Italii. I jeśli miałabym wskazać dlaczego rzymski kolonializm był trochę mniej ohydny od nowożytnego, to byłby to jeden z powodów.
Święty Augustyn z Hippony
I znów - trudno nie odnieść wrażenia, że mieszkańcy prowincji Imperium Rzymskiego nie byli traktowani przez metropolię w ten sposób, w jaki działo się to w nowożytnych imperiach kolonialnych.
Orygenes
![]() |
Tutaj średniowieczne wyobrażenie |
Zmarły 254 n.e. Ojciec Kościoła, komentator Pisma Świętego, filozof. Święty Kościoła Koptyjskiego. Urodzony w Aleksandrii, w rodzinie zhellenizowanej. Co to oznacza? Jeśli ktoś został zhellenizowany, to był nie-Grekiem przyjmującym greckie obyczaje. Biorąc pod uwagę położenie geograficzne, wydaje się najlogiczniejszym, że Orygenes był z pochodzenia Egipcjaninem.
Tutaj małe przypomnienie kompilacyjne jak bardzo zróżnicowani byli ówcześnie Egipcjanie:
Tertulian
![]() |
Współcześni Berberowie - rdzenni mieszkańcy Afryki Północnej |
Iluż Berberów. Będzie o nich więcej?
OdpowiedzUsuńHm, jeszcze nie wiem ;)
Usuń