Kryptokolonializm (ang. “crypto-colonialism”) to pojęcie stworzone przez antropologa Michaela Herzfelda. Opisuje sytuację, w której relacje pomiędzy dwoma państwami lub, ogólniej, społecznościami, trudno opisać jako typowy kolonializm. Relacje takie nadal jednak noszą jego znamiona, nawet jeśli dotyczą np. dwóch narodowości o tym samym kolorze skóry z tego samego kontynentu.
Michael Herzfeld pisał o kryptokolonializmie na przykładzie Grecji i Tajlandii. W przypadku Grecji zwrócił uwagę na to, jak ten kraj już w dziewiętnastym wieku postrzegał Zachód. Dla Zachodu Grecja była swoją antyczną przeszłością, a nie miejscem z teraźniejszością. Było to związane z tym, że na Zachodzie utożsamiano się z antycznym dziedzictwem, w myśl zasady, że spadkobiercami śródziemnomorskiej cywilizacji równie dobrze mogą być Anglicy czy biali Amerykanie.
Zapewne bardziej zrozumiałym przykładem kryptokolonialzmu mogą być relacje pomiędzy Anglią a Irlandią. Podbici w dwunastym wieku Irlandczycy byli dyskryminowani, a angielscy i normańscy osadnicy faworyzowani. W czasach nowożytnych doszła do tego dyskryminacja na tle wyznania i rugowanie języka irlandzkiego. Warto też pamiętać, że Irlandczyków dehumanizowano najpierw w angielskim, a później amerykańskim dyskursie - nie uznawano ich za równie białych, co “Anglosasów”.
Innym przykładem kryptokolonialzmu mogą być relacje pomiędzy Danią a Islandią. Oba narody są skandynawskie, ale nie oznacza to, że relacje pomiędzy nimi były równorzędne. De facto Islandia uzyskała niepodległość od Danii dopiero w 1944 roku, a Duńczycy postrzegali ją jako “dziki”, “egzotyczny” kraj.
Oczywiście o (krypto) kolonializmie można mówić w wielu innych kontekstach - w kontekście rozbiorów Polski, w kontekście relacji dawnej Polski z Białorusią, Ukrainą i krajami bałtyckimi, w kontekście japońskiego imperializmu przed II wojną światową. Wiem, że to bardzo różne przykłady różnego kalibru, ale też nie zestawiam je po to, aby je ze sobą zrównywać. Są również przykłady, w których wiadomo, że kolonializm wcale nie jest “krypto”. Tak jest w przypadku wojny w Ukrainie, rozpętanej przez imperium, które nie chce pogodzić się z utratą kolonii.
Źródła:
“Decrypting Crypto-Colonialism and unveiling the Mask of Innocence : Switzerland’s Covert Colonial Designs and Continuity in Africa.” Juliana Safowaa Appiah & Roland Yeboah Mireku
https://annsofiegremaud.wordpress.com/crypto-colonial-iceland/
https://culture.pl/en/article/slavery-vs-serfdom-or-was-poland-a-colonial-empire
https://muse.jhu.edu/article/39112/summary
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz